Trị xe chạy “rùa bò” ở làn tốc độ cao trên cao tốc

Đi chậm vẫn cố tình bám làn ngoài

Sáng 5/10, trên đường dẫn xuống cầu Thăng Long (Hà Nội) xảy ra vụ tai nạn giao thông 6 ô tô đâm dồn toa khiến 4 người trên một chiếc ô tô con bị mắc kẹt trong xe. Thời điểm này, chiếc xe container đi đầu tiên.

Trước đó, ngày 3/8, trên cao tốc TP.HCM - Trung Lương cũng xảy ra vụ tai nạn liên hoàn giữa 8 ô tô, xuất phát từ việc chiếc ô tô 5 chỗ khi lưu thông qua huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang đâm vào đuôi xe tải chạy cùng chiều phía trước.

Đáng nói là các vụ tai nạn trên đều xảy ra ở làn có tốc độ cao nhất ngoài cùng bên trái, bên cạnh dải phân cách giữa.

Theo các chuyên gia, ở nhiều nước trên thế giới, các làn xe phía bên trái thường được quy định dành cho xe chạy với tốc độ cao, xe chạy vượt xe khác. Tuy nhiên, ở Việt Nam, trên các tuyến cao tốc, quốc lộ, xe tải, xe container, xe đi chậm chiếm làn phía bên trái gần dải phân cách rất phổ biến.

Khảo sát của nhóm chuyên gia trường Đại học GTVT trên ba tuyến cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ, Láng - Hòa Lạc và Hà Nội - Thái Nguyên cho thấy, đa số các phương tiện chọn làn bên trái với đường có 4 làn xe; làn số 1 và làn số 2 đối với đường có 6 làn xe.

Các phương tiện chạy với tốc độ thấp hơn 60km/h chiếm tỷ lệ cao. Đặc biệt nhiều phương tiện chạy với tốc độ dưới 40km/h ở làn bên trái khiến cho các xe phải vượt về phía bên phải.

Trong đó, chỉ có hơn 42% xe tải chọn làn ngoài cùng bên phải ở đường cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên, hơn 37% chọn làn ngoài cùng bên phải ở đường cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ và gần 29% chọn làn ngoài cùng bên phải ở đường cao tốc Láng - Hòa Lạc.

Tiềm ẩn nhiều rủi ro mất an toàn

TS Đặng Minh Tân, thành viên của nhóm nghiên cứu trường Đại học GTVT cho biết, việc xe đi chậm chiếm làn bên trái sát dải phân cách gây nguy cơ ùn tắc, TNGT và tâm lý ức chế cho người điều khiển phương tiện. Bên cạnh đó, việc nhiều ô tô chạy chậm nhưng bám làn bên trái còn khiến tài xế xe phía sau buộc phải vượt ở làn bên cạnh, dễ vi phạm tốc độ.

Theo PGS.TS Vũ Hoài Nam, giảng viên cao cấp Khoa Cầu đường, Đại học Xây dựng Hà Nội, tình trạng trên khiến năng lực thông hành một làn xe thấp, xe chạy chậm cản trở xe chạy nhanh, tốc độ chung sẽ giảm xuống và kéo theo giảm năng lực thông hành của toàn tuyến.

PGS.TS Vũ Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu GTVT Việt Đức cho rằng, việc các xe chạy chậm (đặc biệt các xe tải, xe khách) đi vào làn dành cho xe đi nhanh buộc các xe chạy nhanh phải chuyển làn đột ngột. Đây thường là nguyên nhân chính gây ra các vụ TNGT trên đường cao tốc.

Cách nào ngăn chặn?

Để ngăn chặn tình trạng trên, tại quy định về sử dụng làn đường, Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (có hiệu lực từ ngày 1/1/2025) nêu rõ: Phương tiện tham gia giao thông đường bộ di chuyển với tốc độ thấp hơn phải đi về bên phải theo chiều đi của mình.

Triển khai quy định trên, trong dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư 31/2019 quy định về tốc độ và khoảng cách an toàn của xe cơ giới, xe máy chuyên dùng tham gia giao thông đường bộ, Bộ GTVT cũng đề xuất: Người tham gia giao thông trên cao tốc phải tuân thủ hiệu lệnh của người điều khiển giao thông và quy định về sử dụng làn đường, vượt xe và nhường đường cho xe xin vượt.

Ngoài ra, tại dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ; trừ điểm, phục hồi điểm giấy phép lái xe, Bộ Công an cũng đề xuất chế tài xử lý đối với hành vi vi phạm trên.

Theo đó, người điều khiển xe chạy tốc độ thấp hơn các xe khác đi cùng chiều mà không đi về làn đường bên phải chiều đi của mình (trừ trường hợp các xe khác đi cùng chiều chạy quá tốc độ quy định); điều khiển xe chạy dưới tốc độ tối thiểu trên những đoạn đường có quy định tốc độ tối thiểu cho phép sẽ bị phạt tiền từ 800.000 - 1.000.000 đồng. Trường hợp gây tai nạn giao thông thì bị trừ điểm giấy phép lái xe với mức 3 điểm.

TS Nguyễn Hữu Đức, chuyên gia tư vấn cao cấp dự án JICA cho rằng, quy định và chế tài trên là cần thiết để siết quản lý về sử dụng làn đường của người lái xe. Tuy nhiên, khi quy định có hiệu lực, bên cạnh tăng cường tuyên truyền, cần ứng dụng công nghệ thông tin để giám sát, phát hiện kịp thời, xử nghiêm vi phạm.

Theo TS Đặng Minh Tân, trước mắt, với tuyến cao tốc có 6 làn xe có thể nghiên cứu triển khai phương án tổ chức giao thông theo hướng: Xe tải chỉ được đi ở làn số 2 và làn số 3. Đồng thời cần phát triển, ứng dụng công nghệ để quản lý, điều hành tổng thể đường cao tốc nói chung và giám sát tốc độ, sử dụng làn đường nói riêng.