Có nên mua hình ảnh vi phạm giao thông để phạt nguội?

Dự thảo sửa đổi Nghị định 46/2016 đã bổ sung quy định về việc sử dụng thông tin, hình ảnh thu được từ thiết bị ghi âm, ghi hình của cá nhân, tổ chức cung cấp làm căn cứ để xác minh, phát hiện hành vi vi phạm. Đã có ý kiến cho rằng, để đạt hiệu quả cao, thay vì chỉ kêu gọi và tiếp nhận cung cấp miễn phí, cơ quan chức năng nên chủ động bỏ tiền mua hình ảnh từ người dân. Báo Giao thông trao đổi với ông Khuất Việt Hùng, Phó chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia để làm rõ hơn nội dung này.

Vi phạm ở đâu cũng có thể bị xử phạt

Lâu nay, nhiều địa phương đã áp dụng hình thức xử lý vi phạm từ hình ảnh người dân cung cấp. Vậy vì sao đến nay chúng ta mới bổ sung quy định này vào dự thảo Nghị định 46, thưa ông?

Vấn đề này không phải là mới mà Nghị định 46 hiện nay cũng đã có quy định. Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 46/2016 lần này chỉ làm rõ, đầy đủ, cụ thể hơn quy định tiếp nhận thông tin, hình ảnh vi phạm giao thông từ người dân cung cấp làm cơ sở giúp cho cơ quan chức năng xác minh, xử lý vi phạm.

Việc tiếp nhận thông tin từ người dân để làm căn cứ xử lý đã được Ủy ban ATGT Quốc gia và các cơ quan chức năng thực hiện. Giai đoạn đầu, hình ảnh người dân gửi về chưa nhiều, nhưng sau nhiều lần Ủy ban ATGT Quốc gia tiếp nhận thông tin những vụ xe đi lùi, đi ngược chiều trên cao tốc hay có thông tin trên báo chí được chuyển cho lực lượng chức năng xác minh xử phạt nên tạo được dư luận tốt.

Vậy, thực tế hình ảnh người dân cung cấp đã được dùng để xử phạt vi phạm giao thông đang được thực hiện thế nào?

Thông tin, hình ảnh vi phạm giao thông người dân đưa lên internet thì thông tin đó chỉ mang tính xã hội và cần được xác minh. Khi thông tin được chuyển cho Ủy ban ATGT Quốc gia, thông tin sẽ được chuyển cho các cơ quan báo chí xác minh, đưa tin.

Trên cơ sở đưa tin này sẽ chuyển cho cơ quan chức năng hoặc cơ quan chức năng căn cứ thông tin báo nêu để xử lý. Hiện nay, Công an TP Hà Nội đang có fanpage tiếp nhận thông tin, hình ảnh vi phạm giao thông người dân gửi về cũng phải xác minh để xử lý.

Khi thông tin gửi về cho Ủy ban ATGT Quốc gia, những thông tin đã rõ ràng xác minh ngay được thì gửi cho cơ quan chức năng xử lý. Trong trường hợp chưa xác minh được chúng tôi sẽ tiếp nhận, sau đó gửi cho cơ quan chức năng xác minh xử lý.

Một cách nữa là Ủy ban ATGT Quốc gia sẽ chuyển cho các cơ quan báo chí xác minh, tạo dư luận, tạo niềm tin cho người dân, nhiều người biết được hơn là chỉ đơn thuần Ủy ban ATGT Quốc gia chuyển cho lực lượng chức năng. Bên cạnh đó, còn một khía cạnh tích cực khác là khi cơ quan chức năng xử lý xong chuyển lại cho cơ quan báo chí để công bố cho người dân biết, góp phần truyền thông tốt hơn.

Ông đánh giá thế nào về việc người dân cung cấp hình ảnh vi phạm giao thông cho cơ quan chức năng? Đây có phải là công cụ để nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm giao thông?

Những thông tin, hình ảnh người dân cung cấp cho báo chí và cơ quan chức năng thể hiện ý thức công dân lên tiếng bằng hành động cụ thể phản đối hành vi vi phạm. Đây là việc làm cần trân trọng. Khi người dân cung cấp những thông tin vi phạm giao thông là họ rất bức xúc và tỏ rõ thái độ lên án hành vi vi phạm đó. Ngay cả bản thân người bị xử phạt họ cũng “tâm phục, khẩu phục”, tôi chưa thấy trường hợp nào họ chối bỏ.

Tôi cho rằng, quan trọng nhất của việc làm này là được người dân ủng hộ và cùng tham gia. Người dân gửi thông tin được tiếp nhận, được trả lời, sau đó những hành vi vi phạm được xử lý và công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng hoặc gửi lại cho người cung cấp thông tin. Khi người dân đã đồng tình tham gia cùng các cơ quan bảo vệ pháp luật, trừng trị người vi phạm, chắc chắn mang lại hiệu quả lớn.

Cần một quy định chung

Có ý kiến cho rằng, nếu sử dụng hình ảnh từ người dân cung cấp để xử phạt vi phạm giao thông thì cần phải xem lại hiệu quả thật sự của hệ thống camera giám sát giao thông hiện nay. Bởi, nếu nó đã thật sự hiệu quả thì cần gì phải khuyến khích người dân cung cấp hình ảnh? Quan điểm của ông thế nào?

Theo tôi, chúng ta vẫn phải có những hệ thống giao thông thông minh, trang thiết bị kỹ thuật hiện đại để phạt nguội vi phạm giao thông của lực lượng chức năng. Tuy nhiên, chỉ nên đầu tư ở những điểm nóng, các tuyến đường có lưu lượng lớn, giao thông phức tạp. Hệ thống này là bằng chứng có thể xử phạt ngay. Ngoài ra, nó còn giúp điều tiết giao thông, phân tích hình ảnh, dự báo, đưa ra những giải pháp hỗ trợ điều khiển, phân luồng giao thông.

Hiện chúng ta đã có hệ thống camera giám sát, súng bắn tốc độ của lực lượng chức năng nhưng không phải chỗ nào cũng trang bị được. Do đó, để kịp thời phát hiện vi phạm, nhất là đối với những hành vi khó phát hiện như: Lái xe nghe điện thoại, không thắt dây an toàn, những hành vi gây mất ATGT trên xe... chúng ta cần đến hàng triệu điện thoại thông minh, máy ảnh, hàng trăm nghìn camera giám sát của người dân. Thực tế, rất nhiều vụ việc đã được camera của người dân hoặc camera hành trình trên xe ô tô của người dân ghi lại cung cấp cho cơ quan chức năng. Bên cạnh việc xử phạt còn giúp xác minh nguyên nhân TNGT và kể cả vấn đề an ninh trật tự.

Để khuyến khích người dân cung cấp hình ảnh vi phạm giao thông, theo ông chúng ta nên có cơ chế khuyến khích, chẳng hạn bỏ tiền mua thông tin, hình ảnh thay vì chỉ kêu gọi như hiện nay?

Hiện nay, người dân đang cung cấp thông tin, hình ảnh miễn phí. Trong trường hợp mua thông tin thì đã được quy định tại Luật Xử phạt vi phạm hành chính, theo đó cho phép cơ quan chức năng mua tin của người dân. Nghị định 81 và Thông tư của Bộ Tài chính đã hướng dẫn cụ thể việc này. Vấn đề là triển khai thực hiện thế nào.

Hiện, CSGT mỗi địa phương đang có cách tiếp nhận hình ảnh của người dân cung cấp khác nhau, chưa thuận tiện cho người dân. Chẳng hạn như ở Hà Nội, Đà Nẵng thì tiếp nhận qua mạng xã hội, còn ở TP HCM thì người dân phải đến trực tiếp. Vậy theo ông, chúng ta nên có một cơ chế chung không?

Công an TP HCM yêu cầu người dân phải đến trực tiếp trụ sở để cung cấp hình ảnh, tôi cho rằng đây là cách giúp cho cơ quan chức năng đơn giản quy trình, xác minh dễ hơn, có người chịu trách nhiệm về thông tin đó.

Tuy nhiên, CSGT Hà Nội lại không yêu cầu như vậy, họ tiếp nhận thông tin qua facebook và chỉ yêu cầu gửi thông tin và giữ bí mật cho người gửi. Cách làm này nhanh hơn, tiết kiệm thời gian và hiệu quả hơn đối với người dân. Lực lượng chức năng sẽ phải vất vả hơn trong xác minh, nhưng Công an TP Hà Nội đã nhận phần vất vả đó về mình. Với cách làm này đã tạo ra hiệu quả lớn. Mỗi nơi có một cách thức triển khai, cách tiếp cận của Công an TP Hà Nội, Cục CSGT tiếp nhận thông tin từ báo chí, các nguồn thông tin khác nhau trên mạng xã hội để xác minh xử lý đều được nhân dân ủng hộ.

Tới đây khi đưa quy định này vào Nghị định 46, khi đó Bộ Công an hay các cơ quan có chức năng xử phạt, tiếp nhận thông tin sẽ hướng dẫn cụ thể để thống nhất trong toàn quốc.

Cảm ơn ông!

Cung cấp hình ảnh vi phạm là quyền, trách nhiệm công dân

Thiếu tá Trương Việt Sơn, Phó đội trưởng phụ trách Đội CSGT số 12 (Phòng CSGT Công an TP Hà Nội) cho biết, mới đây, từ phản ánh của người dân qua Fanpage của Công an TP Hà Nội, đơn vị đã tiến hành chặn bắt ô tô khách 46 chỗ nhồi 87 khách trên tuyến đường Hồ Chí Minh.

Cụ thể, khoảng 13h ngày 31/8 từ phản ánh về việc ôtô khách màu đỏ BKS 36B-032.32 chạy từ bến xe Yên Nghĩa (Hà Nội) - bến xe huyện Thọ Xuân (tỉnh Thanh Hoá) nhồi nhét khách chật cứng, đơn vị đã tổ chức đón lõng chiếc xe này trên đường Hồ Chí Minh qua địa bàn huyện Chương Mỹ để bắt giữ. Kiểm đếm số khách, cảnh sát phát hiện xe 46 chỗ nhưng nhồi tới 87 khách. “Chúng tôi vẫn thường xuyên xử lý các trường hợp vi phạm thông qua tin báo của người dân qua trang Facebook của Công an thành phố như vậy”, Thiếu tá Sơn cho hay.

Cho rằng việc tiếp nhận hình ảnh, video vi phạm giao thông từ người dân là một kênh quan trọng trong việc xác minh xử lý vi phạm, song Trung tá Vũ Văn Hoài, Đội trưởng Đội Tuyên truyền, khám nghiệm, điều tra TNGT (Phòng CSGT Công an TP Hà Nội) cho rằng, cần có hành lang pháp lý, quy định cụ thể.

Theo Trung tá Hoài, hiện nay lực lượng CSGT đang tiến hành xử lý vi phạm thông qua các thiết bị, phương tiện, nghiệp vụ, trong đó xử lý hành vi vi phạm về tốc độ thì phải có máy bắn tốc độ; xử phạt nguội qua hình ảnh bằng camera ghi lại hình ảnh vi phạm từ hệ thống camera do Công an thành phố trang bị… Đối với những hình ảnh do cơ quan báo chí phản ánh, người dân cung cấp thì lực lượng chức năng sẽ tiến hành kiểm tra xác minh, nếu đủ căn cứ theo qui định của pháp luật thì mới ra quyết định xử phạt được. Bởi thực tế trong số này có một số hình ảnh bị mờ, hình ảnh cắt ghép nên cảnh sát không đủ căn cứ xác minh cũng như ra quyết định xử phạt vi phạm.

Liên quan đến việc có nên mua hình ảnh để khuyến kích người dân cung cấp hay không, Trung tá Hoài cho rằng “không nên”. “Người tham gia giao thông nói chung, người dân nói riêng có quyền cung cấp hình ảnh vi phạm cho lực lượng chức năng, không riêng gì lĩnh vực giao thông mà còn nhiều lĩnh vực khác như ANTT… Đó vừa là quyền, nhưng cũng là trách nhiệm chung của công dân, góp phần cùng lực lượng chức năng đảm bảo trật tự ATGT cũng như vi phạm pháp luật hình sự”, Trung tá Hoài lý giải.

Còn theo Thượng tá Nguyễn Quang Nhật, Phó trưởng phòng Tuyên truyền hướng dẫn luật, Cục CSGT (Bộ Công an), lâu nay lực lượng CSGT vẫn tiến hành xử lý vi phạm giao thông từ hình ảnh người dân cung cấp và việc này đã mang lại hiệu quả, góp phần đảm bảo trật tự ATGT.

Về việc có nên mua hình ảnh của người dân để khuyến khích họ gửi ảnh vi phạm cho CSGT tiến hành xử phạt, Thượng tá Nguyễn Quang Nhật cho rằng, thời điểm hiện tại chưa thể tính đến việc mua hình ảnh được, vì còn liên quan đến cơ chế. “Vì vậy, trước mắt cần vận động, khuyến khích người dân là chính”, Thượng tá Nhật nói.

Văn Huế

Luật sư Nguyễn Văn Hậu (Phó Chủ tịch Hội Luật gia TP HCM):
CSGT bỏ tiền mua khó khả thi

Việc cho phép CSGT mua lại hình ảnh vi phạm giao thông từ người dân quay/chụp được rất khó thực hiện, vì theo quy định của Bộ luật Hình sự, cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình. Theo đó, việc sử dụng hình ảnh cá nhân phải được sự đồng ý của người đó. Càng khó hơn khi việc sử dụng hình ảnh cá nhân vì mục đích thương mại (tức là khi người dân chụp ảnh người khác thì được trả tiền). Chưa kể đến việc tiền trả cho người chụp lấy từ đâu? Nếu hình ảnh bị cắt ghép thì xử lý người chụp hay người bị chụp?... Tất cả những vấn đề này chưa được quy định.

Hiện nay chưa có quy định nào cho phép CSGT bỏ tiền ra mua hình ảnh của người dân để xử lý vi phạm, mà lực lượng CSGT vẫn đang thực hiện nhiệm vụ theo luật, được dùng phương tiện thiết bị nghiệp vụ để chứng minh hành vi vi phạm, từ đó làm căn cứ để xử phạt. Còn với hình ảnh người dân cung cấp, CSGT cũng phải xác minh chính xác thì mới có thể xử phạt được.

Văn Huế (Ghi)

Thượng tá Phan Văn Thương (Phó trưởng Phòng CSGT Công an TP Đà Nẵng):
Khuyến khích tố giác hành vi vi phạm ATGT

Tại Đà Nẵng, không phải đến khi có sự kêu gọi của cơ quan chức năng người dân mới phản ánh các hành vi vi phạm giao thông, gây nguy hiểm cho người đi đường. Thực tế, trang Facebook “Quản lý đô thị Đà Nẵng: Tiện nghi - Xanh - Sạch - Đẹp” và trang “CẢNH SÁT GIAO THÔNG CATP ĐÀ NẴNG” lâu nay nhận được rất nhiều phản ánh, góp ý của người dân về các hành vi vi phạm Luật GTĐB.

Tháng 4/2019, camera hành trình trên ô tô của một người dân đã ghi lại cảnh đoàn xe hạng sang Range Rover của Tập đoàn Trung Nguyên và hàng loạt xe ô tô khác nối đuôi nhau vượt đèn đỏ, bất chấp nguy cơ TNGT trên QL14B (đoạn Ngô Quyền, quận Sơn Trà, Đà Nẵng).

Sau khi người dân phản ánh và đăng tải video lên các trang mạng xã hội nêu trên, Phòng CSGT Công an TP Đà Nẵng đã chỉ đạo các lực lượng vào cuộc xác minh và truy lai lịch đoàn xe vi phạm, xử lý theo quy định pháp luật. Người dân thành phố thường xuyên có những kiến nghị, góp ý cho cơ quan chức năng về các hành vi vi phạm trật tự ATGT. Qua đó, cơ quan chức năng tiếp thu, rà soát, xử lý theo quy định pháp luật và phản hồi lại cho người dân.

Vấn đề mua lại hình ảnh của người dân để khuyến khích họ tố giác các hành vi vi phạm trật tự ATGT, cần phải có quy định về việc cung cấp thông tin có giá trị cho cơ quan chức năng thì mới thực hiện được.

Thực tế, lực lượng chức năng không phải lúc nào cũng có mặt ở khắp các tuyến đường để phát hiện các hành vi vi phạm giao thông. Do đó, việc tham gia đảm bảo trật tự ATGT của người dân rất quan trọng. Luật cũng quy định rõ công tác đảm bảo trật tự ATGT không chỉ của cơ quan chức năng mà là của toàn xã hội. Quan điểm cá nhân của tôi là nên đưa vào luật quy định sử dụng hình ảnh do người dân cung cấp để làm căn cứ xử lý vi phạm giao thông. Tuy nhiên, không phải hình ảnh nào cũng làm căn cứ xử phạt mà các hình ảnh phản ánh phải rõ ràng, cụ thể về thời gian, địa điểm...

Vĩnh Nhân (Ghi)

Đại diện lãnh đạo Phòng CSGT Công an TP HCM:
Chưa có quy định cụ thể

Trên cơ sở những hình ảnh người dân cung cấp, CSGT sẽ tiến hành xác minh, xử lý theo đúng quy định. Đây là kênh rất quan trọng giúp CSGT xác định được hành vi vi phạm, những tuyến đường, khu vực diễn biến phức tạp về trật tự ATGT, từ đó có kế hoạch để bố trí lực lượng, tăng cường công tác tuần tra kiểm soát để xử lý. Về việc mua hình ảnh của người dân để khuyến khích việc cung cấp hình ảnh vi phạm, hiện vẫn chưa có quy định nào cho phép CSGT bỏ tiền để làm việc này. Hơn nữa, trách nhiệm đảm bảo trật tự ATGT là của cả hệ thống chính trị, các tổ chức và cá nhân. Vì thế, việc người dân cung cấp hình ảnh để CSGT xử phạt là rất đáng trân trọng, góp phần đáng kể vào việc ngăn ngừa những hành vi vi phạm.

Vĩnh Phú (Ghi)

Dân cung cấp hình ảnh phạt nguội bị “làm khó”